အ႒ကထာႀကီး ၈-က်မ္း။ ။ ၎င္းက်မ္းအမည္မ်ားကို ၀ိနည္း။ ႒။ ပ-အုပ္။ ၂။ သာရတၳ၊ ပ-အုပ္၊ ၁၇၊ ၁၉၊ ၂၀၊ ၂၃။ ၀ိမတိ၊ ပ-အုပ္၊ ၅၊ ၆။ ၀ဇီရဗုဒၶိ- ၁၈-စသည္တို႔၌ၾကည့္ပါ၊ နာမည္ေက်ာ္ဟိုးေသာ ေရွးေဟာင္းအ႒ကထာႀကီး ၈-က်မ္းဟူ၏၊ သီဟိုဠ္ဘာသာႏွင့္ရွိသည္။
(၁) မဟာအ႒ကထာ၊
(၂) မူလ အ႒ကထာ၊
(၃) မဟာပစၥရိ အ႒ကထာ၊
(၄) စူ႒ အ႒ကထာ၊
(၅) ကု႐ုႏၵိ အ႒ကထာ၊
(၆) အႏၶက အ႒ကထာ၊
(၇) သေခၤပ အ႒ကထာ၊
(၈) အရိယ အ႒ကထာ။
အ႒ဂၤသီလ = ရွစ္ပါးသီလ ။ ။ အဂၤုတၱရပါဠိေတာ္ ၇၉။ ႒။ ၂၃၃-၌အက်ယ္႐ႈ။
(၁) ပါဏာတိပါတာ ေ၀ရမဏိ၊
(၂) အဒိႏၷာဒါနာ ေ၀ရမဏိ၊
(၃) အျဗဟၼစရိယာ ေ၀ရမဏိ၊
(၄) မုသာ၀ါဒါေ၀ရမဏိ၊
(၅) သုရာေမရယ မဇၨ ပမာဒ႒ာနာ ေ၀ရမဏိ၊
(၆) ၀ိကာလေဘာဇနာ ေ၀ရမဏိ၊
(၇) နစၥ ဂီတ ၀ါဒိတ ၀ိသူက ဒႆန မာလာဂႏၶ ၀ိေလပန ဓါရဏ မ႑န ၀ိဘူသန႒ာနာ ေ၀ရမဏိ၊
(၈) ဥစၥာသယန မဟာသယနာ ေ၀ရမဏိ သိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ။
အ႒ဇယ မဂၤလာ ၈-ပါး။ ။ အခ်ိဳ႕ဆရာတို႔က "ေအာင္ျခင္းရွစ္ပါး"ကိုပင္ အ႒ဇယ မဂၤလာရွစ္ပါးဟုေခၚဆိုၾကသည္၊ အေျဖ (ေအာင္ျခင္း ၈-ပါး)၌ ၾကည့္ပါ။
အ႒ာရသ သိပၸ။ ။ တစ္ဆယ့္ရွစ္ရပ္ေသာ အတတ္ပညာမ်ိဳးဟူလို၊ ေယာက္်ားတို႔အတတ္ (၁၈) ရပ္လည္းဟူ၏၊ ၎င္း (၁၈) ရပ္ေသာအတတ္တို႔ကို သကၠဋက်မ္း၌တစ္မ်ိဳး၊ မိလိႏၵပဥႇာပါဠိေတာ္၌ တစ္ဖံု၊ ေလာကနီတိက်မ္းကတစ္ျဖာ၊ ဤသို႔အနည္းနည္းလာရွိၾကရာ ကြၽႏ္ုပ္တို႔အဖို႔လည္း သုတ ကာမီမ်ားအတြက္ အသီးသီးဆက္လက္ ေဖၚျပဖို႔ ၀တၱရားရွိေလသည္။၊ အ႒ာရသသိပၸ၊ အ႒ာရသ ၀ိဇၨာဟူ၍ ပါဠိသံုးႏိုင္ၾက၏။
(၁) ကပၸ - တစ္ခုေသာေဗဒင္၏အခက္အလက္ သာခါက်မ္း၏ အထူးထူးေသာအပိုင္း၌ဆိုအပ္ေသာ မႏၲန္နည္းအားျဖင့္ သိအပ္ေသာ သာခါတစ္ပါး၌တည္ေသာ မႏၲန္တို႔အား သံုးစြဲပံုအစီအရင္ကိုျပေသာ "ေဗာဓါယန"စေသာ ရေသ့တို႔စီရင္အပ္ေသာက်မ္းအတတ္၊
(၂) ဗ်ာကရဏ ပါဏိနိ စေသာ သဒၵါက်မ္းအတတ္၊
(၃) ေဇာတိသတၳ- ၿဂိဳလ္ နကၡတ္တို႔၏ အသြားအလာသ႐ုပ္ သ႑န္ႏွင့္တကြအေကာင္းအဆိုးကိုျပဆိုေသာ က်မ္းအတတ္၊
(၄) သိကၡာ- သရ ဗ်ည္း ဌာန္ က႐ိုဏ္း ပယတ္တို႔ကိုျပဆိုေသာ ပါဏိနိ သိကၡာ နာရဒ သိကၡာ စေသာက်မ္းအတတ္၊
(၅) နိ႐ုတၱိ- ၀ဏၰာဂမ စေသာ လကၡဏာငါးပါးတို႔ျဖင့္ ပကတိ ပစၥယတၳ နိဗၺစနတၳ တို႔ကို ျပဆိုေသာ ကဗ်ာကရဏ ပရိသ႒ဟုဆိုထိုက္ေသာ ယာသက ရေသ့စီရင္ေသာ က်မ္းအတတ္၊
(၆) ဆေႏၵာ- ၀ိစိတိ ဇဂဏီစေသာ ဆန္းတို႔ကိုျပဆိုေသာ ပိဂၤလ စေသာက်မ္းအတတ္၊
(၇) သာမ- သာမေခၚ ေဗဒင္က်မ္းအတတ္၊
(၈) ယဇု- ယဇုေခၚ ေဗဒင္က်မ္းအတတ္၊
(၉) ဣ႐ု- ဣ႐ုေခၚ ေဗဒင္က်မ္းအတတ္၊
(၁၀) အာထဗၺဏ- အာထဗၺေခၚ ေဗဒင္က်မ္းအတတ္၊
(၁၁) မီမံသာ- ကံ၏အေၾကာင္းအရာတို႔ကို စိစစ္၍ဆံုးျဖတ္ေသာ ေဇမိနိရေသ့ စီရင္ေသာ ပုဗၺမီမံသာဟုထင္ရွားေသာက်မ္း၊ ျဗဟၼာ၏အေၾကာင္းအရာကိုစိစစ္၍ဆံုးျဖတ္ေသာ 'ေဗဒႏၲ'ဟုထင္ရွားေသာ က်မ္းစုအတတ္၊
(၁၂) ႏ်ာယ-ေဂါတမစေသာ ရေသ့ တို႔စီရင္အပ္ေသာ တက္က်မ္းအမ်ိဳးမ်ိဳးအတတ္၊
(၁၃) ဓမၼသတၳ- အမ်ိဳးေလးပါးတို႔၏ အက်င့္တရားစသည္ကို မႏုစေသာရေသ့၊ မင္းတိုင္ပင္အမတ္ပညာရွိတို႔စီရင္အပ္ေသာ ျဖတ္ထံုးဥပေဒက်မ္းအတတ္၊
(၁၄) ပုရာဏ- ေရွးေဟာင္းအေၾကာင္းအရာတို႔ကိုဆိုေသာ ပုရာဏ္က်မ္းစာအတတ္၊
(၁၅) အာယုေဗဒ-ဣ႐ုေဗဒင္၏ဥပေဒျဖစ္ေသာ ေဆးပညာက်မ္းအတတ္၊
(၁၆) ဓႏုေဗၺဒ- ေလး၊ ဓါး၊ လွံစေသာ လက္နက္တို႔ကိုပစ္လႊင့္ထိုးခုတ္ျခင္းတို႔ကို
မႏၲန္ႏွင့္တကြျပေသာယဇုေဗဒင္၏ဥပေဒျဖစ္ေသာက်မ္းအတတ္၊
(၁၇) ဂႏၶဗၺေဗဒ- သီဆိုတီးမႈတ္ျခင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး တို႔ကိုျပေသာ သာမေဗဒင္၏ဥပေဒျဖစ္ေသာ သဂႌတက်မ္းအတတ္၊
(၁၈) အတၳသတၳ- ဥစၥာစည္းစိမ္ရေၾကာင္း လိမၼာယဥ္ေက်းေၾကာင္းျဖစ္ေသာ နီတိက်မ္းအတတ္။ (သကၠဋ ဗိသဏုပုရာဏ္)
အ႒ာရသသိပၸမ်ိဳး။ ။
(၁) သုတိ- ေဗဒင္ ၄-ပံုက်မ္းအတတ္၊ ဤ၌ ေဗဒင္ ၄-ပံုေဟာ "ဆ႐ုတိ"ဟူေသာ သကဋသဒၵမွ "ဆုတ္" "သုတိ"ျဖစ္လာ၏၊
(၂) သမၼဳတိ - ဓမၼသတ္က်မ္းအတတ္၊ "ဆမ႐ုတိ"ဟူေသာ သကဋဘာသာမွျဖစ္လာသည္၊
(၃) သခၤ်ာ- သတၱ၀ါ၏နိစၥ အတၱ ထာ၀ရ ပကတိဟုေခၚေ၀ၚေသာ သေဘာတရား တို႔ကိုျပသည့္ ကပိလရေသ့၏သခၤ်ာအတတ္၊
(၄) ေယာဂ- သတၱ၀ါတို႔၀ိညာဥ္ႏွင့္ ထာ၀ရျဗဟၼာႀကီး၏၀ိညာဥ္ေပါင္းဆံုမိကာ အျမဲမေသတည္ေနႏိုင္ရန္
နည္းလမ္းျပေသာ ပါတÍၥလီရေသ့၏ ေယာဂက်မ္းအတတ္၊
(၅) နီတိ- လူတို႔လိုက္နာက်င့္ေဆာင္ၾကရန္ ေလာက၀တ္တို႔ကိုညႊန္ျပေသာ နီတိက်မ္းစုအတတ္၊
(၆) ၀ိေသသိကာ-သတၱ၀ါေလာကတို႔သည္ နိစၥထာ၀ရရွိေနပံုႏွင့္ မျမင္ႏိုင္ေအာင္ေသးငယ္ေသာ အႏုျမဴဓါတ္မႈန္တို႔၏ ေပါင္းဆံုမိေသာေၾကာင့္ သတၱ၀ါေလာကျဖစ္ေပၚလာၾကပံုတို႔ကိုျပဆိုေသာ ကဏာဒရေသ့
တီထြင္ခဲ့သည့္ ၀ိေသသိကအတတ္၊
(၇) ဂႏၶဗၺ- ၀ါ ဂီ နစ္အတတ္၊
(၈) ဂဏိတာ- ဂဏန္းသခ်ၤာ အကၡရာသခ်ၤာအတတ္၊
(၉) ဓႏု- ေလးပစ္အတတ္၊
(၁၀) ပုရာဏ- ေရွးစကားေဟာင္း ပုရာဏ္က်မ္းအတတ္၊
(၁၁) ေဇာတိသတၳ- နကၡတ္က်မ္းအတတ္၊
(၁၂) ဣတိဟာသ- ေရွးပညာရွိတို႔ဖြဲ႕ဆိုသီကံုးၾကသည့္ ဟိႏၵဴတို႔အေလးအျမတ္ျပဳေသာ မဟာဘာရတ စသည့္
က်မ္းစာအတတ္၊
(၁၃) တိကိစၦာ- ေဆးကုအတတ္၊
(၁၄) မာယာ- လွည့္ပတ္ျဖားေယာင္းမႈအတတ္၊ မ်က္လွည့္အတတ္၊
(၁၅) ဆႏၵတိ- ဆန္းက်မ္းအတတ္၊
(၁၆) ေကတုဘ- အလကၤာက်မ္းအတတ္၊
(၁၇) သဒၵါ- ကာတႁႏၵစေသာ သဒၵါက်မ္းအတတ္၊
(၁၈) မႏၲာ- ဂါထာမႏၲန္ မန္းမႈတ္အတတ္။ (ေပါရာဏဒီပနီ။)
တစ္နည္း။ ။
(၁) သုတိ- အၾကားအျမင္အတတ္၊ (ေဗဒင္အတတ္)
(၂) သမၼဳတိ- ဓမၼသတ္ဥပေဒအတတ္၊
(၃) သခၤ်ာ- ဂဏန္းသခ်ၤာအတတ္၊
(၄) ေယာဂါ- တံစဥ္း စူး ေဆာက္အတတ္၊ (႐ုပ္ႏွင့္ဇီ၀အတတ္၊)
(၅) နီတိ- နီတိက်မ္းအတတ္၊
(၆) ၀ိေသသကာ- ယာယီယၾတာစေသာ ဗ်ာက႐ိုဏ္းက်မ္းအတတ္၊ (ကလာပ္ စည္းအတတ္)
(၇) ဂႏၶဗၺာ- ေစာင္း ျငင္းစေသာ ကဗ်ာလကၤာအတတ္၊
(၈) ဂဏီကာ- လက္ဆစ္ခ်ိဳး ေရတြက္ျခင္းအတတ္၊
(၉) ဓႏုေဗဒါ- ဒူးေလး လင္းေလးအတတ္၊
(၁၀) ပုရာဏာ- ေရွးေဟာင္းေနာက္ျဖစ္ စကားအတတ္၊
(၁၁) တိကိစၦာ- ေဆးေပး ေဆးကုအတတ္၊
(၁၂) ဣတိဟာသာ- ရယ္ရႊင္မႈအတတ္၊
(၁၃) ေဇာတိ- ဟူးရားနကၡတ္အတတ္၊
(၁၄) မာယာ-လွည့္ပတ္တတ္ေသာအတတ္၊ (မ်က္လွည့္အတတ္)
(၁၅) ဆႏၵ- ဆန္းက်မ္းအတတ္၊
(၁၆) ေကတု- သံတမန္အတတ္၊
(၁၇) မႏၲာ- မႏၲန္အတတ္၊ ဂါထာစုတ္ အတတ္၊
(၁၈) သဒၵါ- သဒၵါက်မ္းအတတ္၊ ဗ်ာက႐ုဏ္းအတတ္၊ (ေလာကနီတိ)
No comments:
Post a Comment