အ (င)- အင္း အိုင္ ခါးလွည့္ မွ အျငိမ့္မ်ိဳး ၆ ပါး

အင္း အိုင္ ခါးလွည့္ လက္ဖြဲ႕ မႏၲရားမ်ိဳး ၇-ပါး။ ။ ဘားနဒ္ ပိဋကတိုက္ ေလာကီပရပိုဒ္
တစ္ေစာင္မွ၊ ဘားမဲ့ ေလာကီက်မ္းကိုညႊန္းသည္။
(၁) အင္း - အကြက္မွန္ခ်၍ ဂဏန္းေရးသြင္းေသာ အရာ၀တၳဳကိုေခၚဆိုသည္။
(၂) အိုင္ - အကြက္မွန္ခ်၍ စ-ဓ-ဗ-၀ စသည္ အကၡရာ ေရးသြင္းထားသည့္အရာကိုဆိုသည္။
(၃) ခါးလွည့္ - ေရႊျပား ေငြျပား ထန္းရြက္ ေပရြက္စသည္တို႔၌ စာတန္းေရး၍ ခါး၌ပတ္စည္း
ရသည့္အရာကိုဆိုသည္။
(၄) လက္ဖြဲ႕ - အင္း အိုင္ အျပားအခ်ပ္ကိုလိပ္၍ ေခါက္၍ ႀကိဳးျဖင့္ဖြဲ႕ေဆာင္ရေသာအရာကို ဆိုသည္။
(၅) မႏၲရား - ေၾသာင္း အစထား၍ ရြတ္ဆို မန္းမႈတ္ရေသာအရာ၊ ဥပမာ "ေၾသာင္း ဒူေရ ဒူေရ သြာဟ"စသည္မ်ိဳး။
(၆) မႏၲန္ - ဥံဳ အစခံ၍ ရြတ္ဆိုမန္းမႈတ္ရသည့္အရာမ်ိဳး၊ ဥပမာ- "ဥံဳ စြာရတီက် ေမ မာတာ" စသည္မ်ိဳး။
(၇) ဂါထာ - ဥံဳ ေၾသာင္း မပါေသာ ရြတ္ဆိုမႈမ်ိဳး၊ ပရိတ္ၾကီး-စသည္။

အင္းကန္းျခင္း ၇-ပါး။ ။ အင္းကြက္ထဲ၌ အင္းဆန္သြင္းေသာအခါ ေအာက္ပါအျပစ္ ၇-ပါးေၾကာင့္ အက်ိဳခံစားခြင့္တန္ခိုးအာနိသင္မရွိ၊ အင္းသည္ သူကန္းသဖြယ္ျဖစ္သြားသည္ဟူ၏၊
(၁) နကၡတ္ မမွန္ျခင္း၊
(၂) အင္းဆန္ဂဏန္းအကၡရာ မမွန္ျခင္း၊
(၃) အင္းသြား အလွည့္ မမွန္ျခင္း၊
(၄) အကၡရာဂဏန္း မညီမတန္းျခင္း၊
(၅) ကိုယ္၀န္ေဆာင္မသန္႔ရွင္းသူတို႔ ကိုင္ျခင္း၊
(၆) အင္းခ်သူ၏ကိုယ္လက္ မသန္႔ ညစ္ပတ္ျခင္း၊
(၇) ဂါထာဗႏၶ မမွန္ျခင္း။

အင္းက်ိဳးျခင္း ၇-ပါး။ ။ အင္းခ်စဥ္ အျပစ္ ၇-ပါးေၾကာင့္ အင္းက်ိဳးပ်က္သြားသည္ဟူ၏၊
(၁) လူေနရာေရႊ႕ျခင္း၊ ဣရိယာပုထ္ေျပာင္းလဲျခင္း၊
(၂) စကားေျပာျခင္း၊ ေတးသီေလခြၽန္ျခင္း၊
(၃) လူးလည္း၍စီစဥ္ျခင္း၊
(၄) စီရင္မၿပီးမီ ထ၍သြားျခင္း၊
(၅) အင္းအံုျပတ္ျခင္း၊
(၆) စတုရန္း ၄-မ်က္ႏွာမ်ဥ္းမသားမီ အတြင္းမ်ဥ္းမ်ားကိုသားျခင္း၊
(၇) အင္းေပါင္ေရႊ႕ျခင္း။

အင္းခ်သူအဂၤါ ၈-ပါး။ ။ ဤအဂၤါရွစ္ပါးျပည့္စံုမွသာလွ်င္ ထူးျမတ္လြန္ကဲေသာ အက်ိဳးေက်းဇူးဂုဏ္ထူး လာဘ္ျမတ္တို႔ကို ေပးစြမ္းႏိုင္သည္ဟူ၏၊
(၁) မိမိစီရင္ေသာအင္းကို ယံုၾကည္ေလးျမတ္ျခင္း၊
(၂) ေကာင္းေသာအလိုဆႏၵ၀ီရိယရွိရျခင္း၊
(၃) ေကာင္းမွန္ေသာအသိဥာဏ္ရွိရျခင္း၊
(၄) အစီအရင္ကို အရိပ္ျဖင့္မကြယ္ရျခင္း၊
(၅) တစ္စံုတစ္ခုေသာ ဒြါရကိုမပိတ္ရျခင္း၊
(၆) စကားမေျပာရ၊ အျခားသို႔လွည့္မၾကည့္ရျခင္း၊
(၇) မၿပီးခင္ ေခတၱခဏမွ်ထ၍မသြားရျခင္း၊
(၈) မိမိစီရင္ေနေသာအင္းမွ တစ္ပါးသို႔ အာ႐ံုမ်ားကို
မေအာက္ေမ့ မေတြးေတာရျခင္း။

အင္းေပါက္ျခင္း ၇-ပါး။ ။ ေပါက္ထြက္ေနေသာအင္းကား တန္ခိုးမရွိဟူ၏၊
(၁) အင္းေပါင္ခ်င္းမထိစပ္ျခင္း၊
(၂) အင္းေပါင္အင္းကြက္ကို မ်ဥ္းေဖါက္ထြက္ေနျခင္း၊
(၃) အင္းခ်မမွန္ျခင္း၊
(၄) အင္းေပါင္ႏွင့္ အင္းဆန္ထိစပ္ေနျခင္း၊
(၅) ဂဏန္းေထာင့္မကိုက္ျခင္း၊
(၆) အကၡရာမပီသ မမွန္ျခင္း၊
(၇) အင္းကြက္ခ်မညီျခင္း။
မွတ္ခ်က္။ ။ အင္းကြက္ကို ၀က္ေခါင္းထိုးလွ်င္ကိုက္ေနရမည္ဟူ၏။

အင္း 'န၀' ဖို႔တည္၊ အ၀ျပည္၊ ၉-မည္အင္းတို႔အဘယ္နည္း။ ။ သဘင္၀န္ဦးေသာ္ေမး၍ ေတာင္ဖီလာဆရာေတာ္ေျဖမွတ္တမ္း ကဗ်ာ ႏွင့္အင္း၀ၿမိဳ႕ဓာတ္ေပါင္းမဥၹဴဘုရား ေက်ာက္စာေတာ္
တို႔မွ ထုတ္ယူေျဖၾကားလိုက္သည္၊ ထိုၿမိဳ႕ကို သကၠရာဇ္ ၇၂၆-ခုႏွစ္တြင္ သတိုးမင္းဖ်ားက ေအာက္ပါအင္းမ်ားကိုျဖည့္ဖုိ႔တည္ေထာင္သည္ဟူ၏၊(အင္းန၀ အင္း၀၊ ယခုေသာ္ အ၀)ေခၚၾကသည္။
(၁) ေရႊၾကာပင္အင္း၊
(၂) ဇနီးအင္း၊
(၃) ေညာင္ေစာက္အင္း၊
(၄) ၀က္ေခ်းအင္း၊
(၅) အုႏၷဲအင္း၊
(၆) အင္းမ အင္း၊
(၇) လင္းစံအင္း၊
(၈) ေဘးမဲ့အင္း၊
(၉) ၀မ္းဘဲအင္း။

အၿငိမ့္မ်ိဳး ၆-ပါး ။ ။ ရာဇ၀င္ႀကီးလာ ၿငိမ့္ေညာင္းသာယာေသာ ျမန္မာ့ပန္တ်ာမ်ိဳး ၆-ပါး၊
(၁) ေစာင္း၊ (၂) ျငင္း၊ (၃) မိေက်ာင္း၊ (၄) ေအာင္းကေလး၊ (၅) ပတၱလား၊ (၆) တေယာ။ မဃေဒ၀လကၤာ ၀လကၤာ၌
““ေစာင္း ျငင္း မိေက်ာင္း၊ ေအာင္း ပတၱလား၊ တေယာအားျဖင့္ ၊ ေျခာက္ပါးျငိမ့္မ်ိဳး၊ နာဖြယ္ပ်ိဳးသား””ဟုပါ။
မွတ္ခ်က္။ www.encyclodict.blogspot.com လူထုေဒၚအမာ ျမန္မာ့မဟာဂီတ- စာ၃၅-၄၆ တြင္
ျငင္း= ညွင္း၊ ညွင္း-ဘူးသီးေျခာက္ဘူး၀ိုင္းကို အေပါက္ ၂-ခု ေဖာက္ျပီး၊ ၀ါးတံ ၂-တံတပ္ထား။ထို၀ါးတံ
တြင္ အေပါက္ ၃-ေပါက္စီေဖါက္ထားသည့္ ႏွဲကဲ့သို႔ အခင္ပါသည့္ ေလမႈတ္တူရိယာ၊ ေလကို ဘူးသီးထဲ
ေအာင္းထားႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အသံရွည္ထြက္လို႔ရ။ မိေက်ာင္း၊ မိေက်ာင္း- သစ္တံုးတခုတြင္မိေက်ာင္း ပံုေခါင္းႏွင့္
အျမီးထြင္းထုထားျပီး၊ ၾကိဳး ၃-ၾကိဳးတပ္၊အကြက္ ၆-ကြက္၊ (စုစုေပါင္း ၁၈ ကြက္) ေထာက္တီးႏိုင္သည့္
အသံအစြက္ အဖက္ အလြန္ မ်ားေသာ တူရိယာ။ စသည္ျဖင့္ အၿငိမ့္မ်ိဳး ၆-ပါးကိုရွင္းျပထားသည္။
ျငင္း= ညင္း ဆိုတဲ့ တူရိယာက အုန္းခြံနဲ႕ ျပဳလုပ္ျပီးေတာ့ တစ္ဖက္ျပြန္ သုံးေခ်ာင္းစီ တပ္ျပီး အလယ္မွာ
ျပြန္တစ္ေခ်ာင္းနဲ႕မႈတ္ရတယ္။ Ref links: www.ainmat.com
ေအာင္းကေလး - ၾကိဳးတပ္တူရိယာ၊ ေပ်ာက္ကြယ္ျပီ။ (stringed, extinct)
အမ်ိဳးသားျပတိုက္ရွိတူရိယာမ်ားအေၾကာင္း http://coralnyo.blogspot.com
တျခားRef links မ်ား။ www.myanmars.net/myanmar-music/index.htm