အ (ပ) - အပၸနာေဇာ ၂၆-ပါး။ မွ အေျပာင္မယား ၆-ပါး။

အပၸနာေဇာ ၂၆-ပါး။ ။ ဟုတ္မွန္ေကာင္းျမတ္ဆံုးေသာ အႀကံအစည္၌ မဆုတ္မနစ္တည္ၾကည္မႈ စိတ္ေစာျခင္းမ်ိဳး၂၆-ပါးဟူ၏။
(က) မဟဂၢဳတ္ ကုသိုလ္ေဇာ ၉-ပါး။
(ခ) မဟဂၢဳတ္ ၾကိယာေဇာ ၉-ပါး။
(ဂ) ေလာကုတၱရာေဇာ ၈-ပါး၊ ေပါင္း ၂၆-ပါး။


အပၸမညာ ေစတသိက္ ၂-ပါး။ ။ အတိုင္းအရွည္ပမာဏ မရွိမထားဘဲ သတၱါမ်ားအေပၚ၌စိတ္ထား
ပြားမ်ားရမည့္ တရား ၂-ပါးဟူ၏။
(၁) က႐ုဏာ- သူတစ္ပါးဆင္းရဲက ပယ္ရွားကင္းေပ်ာက္ေစလိုေသာ လကၡဏာ၊
(၂) မုဒိတာ- သူတစ္ပါးစည္းစိမ္ခ်မ္းသာကို ၀မ္းသာရႊင္ေျမာက္ျခင္းလကၡဏာ။

အပရိဟာနိယ တရား ၇-ပါး။ ။ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာမဆုတ္ယုတ္ တိုးတက္ပြားမ်ားေၾကာင္းတရား ခုႏွစ္ပါးဟူလို။(သတၱဂၤုတၱရပါဠိေတာ္ႏွင့္ ပရိနိဗၺာနသုတ္အ႒ကထာတု႔ိမွ)
(၁) သတၳဳ ဂါရ၀တာ- ဘုရား၌႐ိုေသျခင္း၊
(၂) ဓမၼဂါရ၀တာ- တရား၌ ႐ိုေသျခင္း၊
(၃) သံဃ ဂါရ၀တာ- သံဃာ၌႐ိုေသျခင္း၊
(၄) သိကၡာဂါရ၀တာ-ကိုယ္က်င့္သိကၡာ၌ ႐ိုေသျခင္း၊ က်င့္သံုးျခင္း၊
(၅) သမာဓိ ဂါရ၀တာ- တည္ၾကည္ျခင္းသမာဓိကို ႐ိုေသျခင္း၊
(၆) ကလ်ာဏမိတၱတာ- ေကာင္းေသာမိတ္ေဆြရွိျခင္း၊
(၇) ေသာ၀စႆတာ- ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္းတို႔ဆိုဆံုးမေသာစကားကို နာယူလြယ္ႏိုင္ျခင္း။

အပရိဟာနိယတရား ၇-ပါး အျခား ခုနစ္-နည္း။ ။ ၀ဇၨီမင္းတို႔အား တိုင္းျပည္တိုးပြားေရး
အတြက္ ၇-ပါးတစ္နည္းကိုေဟာေတာ္မူ၍ ရဟန္းေတာ္တုိ႔အား ၇-ပါး ငါးနည္း၊ ၆-ပါး တစ္နည္း ေဟာေတာ္မူေလသည္။ ၎င္းအက်ယ္စိတ္၀င္စားဖြယ္တို႔ကို မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္၌ၾကည့္ပါကုန္၊ ထိုသုတ္၌ေဖၚျပေသာ လူတို႔အတြက္ႏွင့္ ရဟန္းေတာ္တို႔အတြက္ႏွစ္နည္းကို ေအာက္တြင္ေဖၚျပပါအံ့။

အပရိဟာနိယ တရား ၇-ပါး တစ္နည္း။ ။ ေ၀သာလီျပည္ ၀ဇၨီမင္းတို႔ကိုအေၾကာင္းျပဳ၍ ဘုရားေဟာ္ေတာ္မူသည္။
(၁) ညီညြတ္စြာမျပတ္စည္းေ၀းတိုင္ပင္ျခင္း၊
(၂) အစည္းအေ၀းသို႔ တစ္စုတ႐ံုးတည္းအညီတက္ေရာက္၍ မင္းတို႔ျပဳဖြယ္ကိစၥကို အညီျပဳကုန္လ်က္ တစ္စုတ႐ံုးတည္း ညီညြတ္စြာထျပန္ၾကျခင္း၊
(၃) ေရွးေရွး ၀ဇၨီမင္းတို႔၏ပညတ္ခ်က္ဓမၼတို႔ကို အစဥ္လိုက္နာျခင္း မဖ်က္ဆီးျခင္း အသစ္မပညတ္ျခင္း၊
(၄) အသက္ႀကီးကုန္ေသာ ၀ဇၨီမင္းတို႔ကို ႐ိုေသေလးျမတ္စြာပူေဇာ္ျခင္း ၎င္းတို႔၏ဆံုးမခ်က္ကို နာယူျခင္း၊
(၅) ၀ဇၨီအမ်ိဳးသမီးႀကီးငယ္တို႔ကိုႏိုင္ထက္ကလူဆြဲယူ၍ အိမ္ေထာင္မျပဳျခင္း၊
(၆) ၿမိဳ႕တြင္းၿမိဳ႕ျပင္ရွိ ၀ဇၨီတို႔ အ႐ိုအေသျပဳပူေဇာ္ၾကကုန္ ေသာနတ္ကြန္းေစတီတို႔ကို ေရွးထံုးနည္းအတိုင္း ဗလိနတ္စာေပးျခင္း၊
(၇) ၀ဇၨီတိုင္းသို႔ မလာကုန္ေသးေသာရဟႏၲာတို႔ ၾကြလာေစျခင္းငွာ ၾကြလာၿပီးေသာရဟႏၲာတို႔ ခ်မ္းသာစြာေနျခင္းငွာ ရဟႏၲာတို႔အား တရားႏွင့္ေလ်ာ္စြာ ေစာင့္ေရွာက္ျပဳစုလံုျခံဳေစျခင္း။

အပရိဟာနိယ တရား ၇-ပါးတစ္နည္း။ ။ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္၌ ရဟန္းတို႔အား ၅-နည္းေဟာၾကားေတာ္မူသည့္အနက္တစ္နည္း။
(၁) ညီညြတ္စြာမျပတ္စည္းေ၀းျခင္း တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးျခင္း၊
(၂) အစည္းအေ၀းသို႔ အညီအညြတ္စု႐ံုးတက္ေရာက္၍ သံဃာ၏ျပဳဖြယ္ကိစၥတို႔ကို အညီအညြတ္ျပဳကုန္လ်က္ ညီညာစြာထျပန္ၾကျခင္း၊
(၃) ပညတ္ၿပီးဓမၼ ၀ိနယတို႔ကို အစဥ္လိုက္နာက်င့္သံုးျခင္း မပယ္ဖ်က္ျခင္း၊ အသစ္မျပဳျပင္ျခင္း၊
(၄) ေထရ္၀ါႀကီးေသာ ဂုဏ၀ႏၲ သီလ၀ႏၲ ဗဟုသုတဓရ ရဟန္းႀကီးတို႔အား ႐ိုေသေလးျမတ္ျခင္း ပူေဇာ္ျခင္း ၎င္းတို႔၏ဆိုဆံုးမခ်က္
တို႔ကိုနာယူျခင္း၊
(၅) မိမိသႏၲာန္၌ျဖစ္ေသာ ေလာဘ တဏွာအလိုဆိုးသို႔ မလိုက္မပါေနျခင္း၊
(၆) စ်ာန္ မဂ္ဖိုလ္ကိုရလြယ္ေၾကာင္းျဖစ္ေသာ ေတာရေက်ာင္းတို႔၌ ငဲ့ေသာစိတ္ရွိျခင္း၊
(၇) မိမိတို႔ေက်ာင္း အရံသို႔ မလာေရာက္ဖူးေသးေသာ သုေပသလ သီတင္းသံုးေဖၚရဟန္းေတာ္တို႔ လာေရာက္ေစျခင္းငွာ လာေရာက္ၿပီးေသာသီတင္းသံုးေဖၚတို႔ ခ်မ္းသာစြာေနျခင္းငွာ ေစာင့္ေရွာက္၀တ္ျပဳျခင္း။

အပါယ မုခ တရား ၆-ပါး။ ။ စည္းစိမ္ဥစၥာဆုတ္ယုတ္ပ်က္ျပား အပါယ္လားေၾကာင္းတရား ၆-ပါးဟူ၏။
(၁) အခါမဲ့ လွည့္လည္ျခင္း၊
(၂) ပြဲသဘင္ၾကဴးျခင္း၊
(၃) ေလာင္းကစားၾကဴးျခင္း၊
(၄) သူမိုက္တို႔ႏွင့္ေပါင္းေဖၚျခင္း၊
(၅) ပ်င္းရိျခင္း၊
(၆) ယစ္မ်ိဳးေသာက္ၾကဴးျခင္း။

အပါယ္ ၄-ပါး။ ။ ပ်က္စီး၍က်အပ္ေသာ ခ်မ္းသာကင္းရာအရပ္၄-ပါး ဟူ၏။
(၁) နိရယ- ငရဲ၊
(၂) တိရစၦာန- တိရိစၦာန္၊
(၃) ေပတ- ၿပိတၱာ၊
(၄) အသုရကာယ- အသူရကာယ္။

အပါယ္လားေၾကာင္းအလႉမ်ိဳး ၁၀-ပါး။ ။ မိလိႏၵပဥႇာ။ ပါ။ ၂၂၇။ အဒါန၀တၳဳေခၚ မေပးလႉေကာင္းေသာ အလႉဆယ္ပါး၊ ေပးလႉေသာ္အပါယ္က်တတ္၏၊ (မိလိႏၵ)
(၁) သမဇၨဒါန- ကေခ်အလႉ၊ အၿငိမ့္ဇာတ္ပြဲ၊
(၂) မဇၨဒါန- ေသရည္အရက္အလႉ၊
(၃) ဣတၳိဒါန- မိန္းမအလႉ၊
(၄) ဥသဘ ဒါန- ႏြားလား ျမင္းလားအလႉ၊
(၅) စိတၱကမၼ ဒါန- ကာမဂုဏ္ကုိဆြေပးေသာ ပန္းခ်ီေဆးေရးအလႉ၊
(၆) သတၳ ဒါန- လက္နက္ခဲယမ္းမီးေက်ာက္အလႉ၊
(၇) ၀ိသ ဒါန-အဆိပ္အလႉ (သတၱ၀ါတို႔ပ်က္စီးေစရန္၊)
(၈) သခၤလိက ဒါန-လက္ထိပ္ သံေျခခ်င္း ေႏွာင္ႀကိဳးအလႉ၊
(၉) ကုကၠဋ သူကရ ဒါန- ၾကက္ ၀က္ သားေကာင္အလႉ၊
(၁၀) တုလာကူဋ မာနကူဋ ဒါန- ခ်ိန္စဥ္းလဲç တင္းစဥ္းလဲ အလႉ။

အပိၸစၦတရား ၄-ပါး။ ။ သူေတာ္သူျမတ္တို႔၏ အလိုနည္းျခင္းအက်င့္ျမတ္တရားေလးပါး။
(၁) ပစၥယ အပၸိစၦ-ပစၥည္းေလးပါးတို႔၌ အလိုႀကီးမႈ တြယ္တာတပ္မက္မႈ ေလာဘ တဏွာနည္းပါးျခင္း၊
(၂) ဓုတဂၤါဒိ အပၸိစၦ-မိမိ ဓူတင္စေသာအက်င့္ျမတ္ကို က်င့္ႀကံအားထုတ္ေနေၾကာင္း သူတစ္ပါးတို႔ကို အသိမေပးေစလိုျခင္း၊
(၃) ပရိယတၱိ ဗဟုသုတ အပၸိစၦ- မိမိ စာေပပရိယတ္ က်မ္းဂန္တတ္သိမႈကို သူတစ္ပါးတို႔မသိေစလိုမႈ တည္းဟူေသာလွ်ိဳ႕၀ွက္ျခင္း၊
(၄) အဓိဂမ အပၸိစၦ- မိမိ စ်ာန္မဂ္ဖိုလ္ရရွိထားေၾကာင္းကို သူတစ္ပါးတို႔အားအသိမေပးလိုျခင္း၊ မသိေအာင္ ႐ိုးသားစြာ
လွ်ိဳ႕၀ွက္ထားျခင္းတရား ဟူ၏။

အပူေဇာ္ခံထုိက္သူ ၁၁-ေယာက္။ ။ ၎င္းအေျဖကို (ပူေဇာ္ထိုက္သူ ၁၁-ေယာက္) ၌႐ႈပါ။

အပ်င္းထူသူတို႔ဆင္ေျခ ၆-ပါး။ ။ လူပ်င္းတို႔၏ အျပစ္ေျခာက္ပါးလည္းဟူ၏။ သိဂၤါေလာ၀ါဒသုတ္၌ ေဟာၾကားေတာ္မူသည္၊ ဤသူတို႔ကားမႀကီးပြား။
(၁) ခ်မ္းလြန္းလွေသးသည္၊
(၂) ပူလြန္းလွေသးသည္၊
(၃) မိုးခ်ဳပ္ေနပါၿပီ၊
(၄) ေစာလွပါေသးသည္၊
(၅) ဆာေလာင္ေနသည္၊
(၆) ၀မ္းျပည့္ေနေသးသည္။

အပ်ိဳစင္မ်ိဳး ၃-ပါး ၄-ပါး ၇-ပါး ၉-ပါး။ ။ ကညာေခၚအပ်ိဳစင္တို႔ကို ဓမၼသတ္စာေစာင္မ်ားႏွင့္ အဘိဓါန္က်မ္းမ်ားမွထုတ္ႏႈတ္၍ျပအံ့။ ၀ယ ေဘဒအားျဖင့္ ၄-ပါးဟူေသာ္ကား-
(၁) ေဂၚရီ- ရွစ္ႏွစ္ရြယ္အပ်ိဳစင္၊
(၂) ကုမာရီ- ဆယ္ႏွစ္ရြယ္အပ်ိဳစင္၊
(၃) ကညာ- ဆယ့္ႏွစ္ႏွစ္ရြယ္အပ်ိဳစင္၊
(၄) မဟလ’ိကာ- ထို႔ထက္လြန္ေသာအပ်ိဳစင္။

တစ္နည္း အမ်ိဳး၀ံသေဘဒအားျဖင့္ ၉-ပါးကား
(၁) ဒါရိကာ- ၇-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၂) ေဂါရီ- ၈ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၃) ကညာ- ၁၀-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၄) ကုမာရီ- ၁၂-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၅) ေသြးစုန္း- ၁၃-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၆) မ်က္မည္း- ၁၅-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၇) မ်က္၀န္း- ၂၀-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၈) မ်က္ညြတ္ ၂၅-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၉) ေမ်ာင္းတူး- ၄၀-ႏွစ္အထက္အပ်ိဳစင္။

တစ္နည္း မႏုစိတၱရ ဓမၼသတ္က်မ္းလာ အပ်ိဳစင္ ၇-ပါးကား-
(၁) ေဂါရီ- ရွစ္ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၂) ကလ်ာဏီ- ၁၀-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၃) ကုမာရီ- ၁၂-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၄) ေသြးစုန္း- ၁၃-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၅) မ်က္မည္း- ၁၅-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၆) မ်က္၀န္း- ၂၀-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၇) ေမ်ာင္းတူး- ၃၀-ႏွစ္အထက္ အပ်ိဳစင္။

တစ္နည္း အဘိဓါန္ဋီကာက်မ္းလာ အပ်ိဳစင္ ၃-ပါးကား -
(၁) ေဂါရီ ၈-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၂) ကညာ- ၁၀-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊
(၃) ကုမာရီ- ၁၂-ႏွစ္အပ်ိဳစင္၊ ထို႔အျပင္ အပ်ိဳစင္ ၂၁-ရပ္ ၂၈-ရပ္ရွိေသးေၾကာင္းႏွင့္ ေဖၚျပထားေလသည္။

အပ်ိဳေတာ္ ၁၂-ေထြအက။ ။
(၁) နတ္အက၊
(၂) ျမင္းအက၊
(၃) ေျဗာအက၊
(၄) အိုးစည္ အက၊
(၅) ေမ်ာက္အက၊
(၆) ဘီလူးအက၊
(၇) ေဇာ္ဂ်ီအက၊
(၈) ၀န္အက၊
(၉) ဒိုးပတ္ အက၊
(၁၀) အေျပာင္အရႊမ္းအက၊
(၁၁) သူငယ္ေတာ္ အက၊
(၁၂) အဘိုးအို အက၊
(အႏုသဘင္ပညာရွင္ ဦးဘိုးစိန္ႀကီးထံမွ။)
www.myanmar-image.com/newmenu/dance/
တြင္ဓါတ္ပံုႏွင့္ဗီဒီယိုမ်ားၾကည့္ႏိုင္။



အပ်ိဳေတာ္ကႀကိဳး ၁၂-မ်ိဳး။ ။
(၁) မ်က္ခံုး ပလို႔၊
(၂) ေမး ပလို႔၊
(၃) ပခံုး ပလို႔၊
(၄) ရင္ ပလို႔၊
(၅) လက္႐ံုးပလို႔၊
(၆) လက္စံု ပလို႔၊
(၇) တစ္ျခမ္း ပလို႔၊
(၈) အ႐ုပ္ႀကိဳးလိမ္ပလို႔၊
(၉) ဘယ္ေျခညာလက္ ပလို႔၊
(၁၀) စံုပလို႔၊
(၁၁) လက္ခံု ပလို႔၊
(၁၂) နတ္ယိုင္အက။
ပလို႔?။ ပလို႔ ဂ်ိ။ ပလို႔ ဂ်ိ။

အျပင္ ၃၇-မင္းနတ္မ်ား။ ။
(၁) သိၾကားနတ္၊
(၂) မဟာဂီရိနတ္၊
(၃) ႏွမေတာ္ေတာင္ႀကီးရွင္နတ္၊
(၄) ေရႊနေပနတ္၊
(၅) သံုးပန္လွနတ္၊
(၆) ေတာင္ငူရွင္မင္းေခါင္နတ္၊
(၇) မင္းတရားနတ္၊
(၈) သံေတာ္ခံနတ္၊
(၉) ေရႊေနာ္ရထာနတ္၊
(၁၀) ေအာင္စြာမႀကီးနတ္၊
(၁၁) ငါးစီးရွင္နတ္၊
(၁၂) ေအာင္ပင္လယ္ဆင္ျဖဴရွင္နတ္၊
(၁၃) ေတာင္မႀကီးနတ္၊
(၁၄) ေျမာက္မင္းရွင္ျဖဴနတ္၊
(၁၅) ရွင္ေတာ္နတ္၊
(၁၆) ေညာင္ခ်င္းနတ္၊
(၁၇) တပင္ေရႊထီးနတ္၊
(၁၈) မင္းရဲေအာင္ထင္နတ္၊
(၁၉) ေရႊစစ္သင္နတ္၊
(၂၀) မယ္ေတာ္ေရႊစကားနတ္၊
(၂၁) ေမာင္းဖိုးတူနတ္၊
(၂၂) ယြန္းဘုရင္နတ္၊
(၂၃) ေမာင္မင္းျဖဴနတ္၊
(၂၄) မႏၲေလးဘိုးေတာ္နတ္၊
(၂၅) ေရႊဖ်ဥ္းႀကီးနတ္၊
(၂၆) ေရႊဖ်ဥ္းငယ္နတ္၊
(၂၇) ဒါန္းေမာင္ရွင္နတ္၊
(၂၈) ထီးျဖဴေဆာင္းနတ္၊
(၂၉) ထီးျဖဴေဆာင္းမယ္ေတာ္နတ္၊
(၃၀) ပရိမၼရွင္မင္းေခါင္နတ္၊
(၃၁) မင္းစည္သူနတ္၊
(၃၂) မင္းေက်ာ္စြာနတ္၊
(၃၃) ေျမာက္ဘက္ ရွင္မနတ္၊
(၃၄) အေနာက္မိဖုရားနတ္၊
(၃၅) ရွင္ကုန္းနတ္၊
(၃၆) ရွင္ကြနတ္၊
(၃၇) ရွင္နဲမိနတ္။

အျပင္တာရာ၊ လံုးေရမွာ၊ သခၤ်ာ ၂၈။ ။ ၎င္းအေျဖကို (တာရာ ၂၈-လံုး)၌ ႐ႈပါေလ။

အျပစ္မ်ိဳး ၂-ပါး။ ။ မေကာင္းမႈျပဳလုပ္က်ဴးလြန္သူအတြက္ ခံစားရျခင္းအျပစ္ႏွစ္ပါး။
(၁) ဒိ႒ ဓမၼိက ၀ဇၨ- ယခုဘ၀မ်က္ေမွာက္၌ပင္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ေထာင္ခ် ႐ိုက္ႏွက္ခုတ္ထစ္သတ္ပစ္ျခင္းစေသာ အျပစ္ဒဏ္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊
(၂) သမၸရာယိက ၀ဇၨ- ေသၿပီးေနာက္ ေရာက္ရာဘ၀၌ ဆင္းရဲဒုကၡအမ်ိဳးမ်ိဳးခံစားရျခင္း။

အျပစ္ ၆-ပါး၊ ကင္းစင္ျငား၊ လွထြားပ်ိဳ႔သူဇာ။ ။ အလွမယ္ေရြးခ်ယ္ရာ၌ ေအာက္ပါလကၡဏာ ေျခာက္ပါးကိုစိစစ္ရာသည္ဟူ၏။
(၁) နာတိ ထူလာ- မ၀လြန္းသူ၊
(၂) နာတိ ကိသာ- မပိန္လြန္းသူ၊
(၃) နာတိသုကၠာ-မျဖဴလြန္းသူ၊
(၄) နာတိ ကဏွာ- မမည္းလြန္းသူ၊
(၅) နာတိဒိဃာ- မရွည္လြန္းသူ၊
(၆) နာတိ ရႆာ-မပုလြန္းသူ။

အေျပာင္မယား ၆-ပါး။ ။ ဓမၼသတ္ေပါင္းခ်ဳပ္ ပ-အုပ္။ ပုဒ္မ ၁၆။ ၁၈။ အေမြခံထိုက္ေသာ သားေျခာက္ပါးအရမွယူျပသည္။
(၁) မယားပါကြၽန္မကိုသိမ္းေသာအေျပာင္၊
(၂) လင္ပါကြၽန္မကို သိမ္းေသာအေျပာင္၊
(၃) ႏွစ္ပါးစံု၀ယ္ေသာကြၽန္မကိုသိမ္းေသာအေျပာင္၊
(၄) မယားမိဘကေပးေသာကြၽန္မကိုသိမ္းေသာအေျပာင္၊
(၅) လင္မိဘကေပးေသာကြၽန္မကို သိမ္းေသာအေျပာင္၊
(၆) ေငြေၾကးမစပ္ အလြတ္မိန္းမကိုသိမ္းေသာအေျပာင္။
မွတ္ခ်က္။ ။ အ႗သေခၤပ- ပုဒ္မ ၂၂၈။ မႏုက်ယ္ ဒသမတြဲ ပုဒ္မ ၄၂တို႔၌လည္းဆိုကုန္၏။